अदुवा (Ginger)

अदुवा (Ginger) एक फूल फूल्ने वनस्पति हो जसको जरा राइजोम (Rhizome) मा रूपान्तरण भएको हुन्छ। यसको वैज्ञानिक नाम जिङ्गिबर अफिसिनेल  (Zingiber officinale) हो।यसको मुख्य प्रायोजनमा आउने भाग जरा हो र यसको पात पनि मसलाको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसको जरा बिभिन्न प्रकारको शाकाहारी तथा मांशाहारी भोजनमा मसलाको रुपमा प्रयोग गरिन्छ। यसको जरालाई ताजा तथा सुकाएर चुर्ण बनायर प्रयोग गर्न सकिन्छ। अतः यसको सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा भनेको यसलाई आयुर्वेदमा अति उपयोगी औषधिको रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।

यसलाई बिभिन्न रोग जस्तै उच्च रक्तचाप, अपच, वाकवाकी लाग्ने, बान्ता हुने, मुटु रोग, मधुमेह, रुघा, खोकी, दम, निमोनिया, एलर्जी,मांसपेशीको दुखाई, रजस्वालाको दुखाई, उच्च कोलेस्टेरोल, अल्जाइमर तथा पार्किन्सन आदिको उपचारमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।

यसमा भएको गिन्जेरोल (Gingerol) नामक बास्नादार रसायनले एन्टिइन्फ्लामेटरी तथा एन्टिअक्सिडेन्ट (Anti-inflammatory and Antioxidant) को रुपमा काम गर्छ।

यसको प्रयोग खोकी (Allergic Cough) मा निकै प्रभावकारी हुन्छ।

अदुवाको करिब दुई बर्ष सम्मको लगातार प्रयोगले दिर्घकालिन खोकीको पुण रुपमा निको भएको अध्ययनले देखाएको छ।

अदुवाको प्रयोग सामान्यतया सुरक्षित मानिन्छ। तर! केही व्यक्तिमा यसको गम्भीर असर पनि देखिएको छ।

अदुवाको धेरै प्रयोग गर्दा निम्न असरहरू देखापर्नसक्छ।

1. गर्भवती (Pregnant)

       सामान्यतया गर्भवती अवस्थामा यसको प्रयोग सुरक्षित मानिन्छ। केही अनुसन्धानले देखाएअनुसार गर्भवती महिलाले औषधिको रुपमा प्रयोग गरेको अदुवाले १२ हप्ता सम्मको गर्भ तुहियको पाइएको छ। सुत्केरी हुनेबेलामा प्रयोग गरेको अदुवाले उच्चरक्तस्राव गराउन सक्छ।

2. सुत्केरी (Breast Feeding Women)

       सामान्यतया सुत्केरी अवस्थामा यसको प्रयोग सुरक्षित मानिन्छ। तर स्तनपान गराउदा भने शिशुमा केही समस्या देखिन सक्छ।

3. रक्तश्राव (Bleeding)

       अदुवाको प्रयोगले रक्तश्रावको सम्भावना बढाउँछ।

4. मधुमेह (Diabetes)

      

यसको प्रयोगले इन्सुलिनको उत्पादन बढाई रगतमा चिनीको मात्रा घटाउने भएकाले मधुमेहको बिरामीले नियमित औषधिको मात्रालाई फेरबदल गर्नुपर्छ।

5. मुटु (Heart)

       यसको अधिक प्रयोगले मुटु पोल्ने समस्या देखिन सक्छ।